Tanzimat Fermanı

TANZİMAT FERMANI (3 KASIM 1839)

Nedenleri:

• Azınlık haklarını öne sürerek, iç işlerimize karışmak isteyen Avrupayı önleme düşüncesi
• Köklü ıslahatlar yaparak devleti güçlendirme isteği
• Mısır isyanına karşı Avrupa'nın desteğini sağlama isteği

Sultan Abdülmecit'in onayını alan Mustafa Reşit Paşa tarafından ilan edilmiştir. Padişah Tanzimat fermanıyla halkına şu sözleri vermiştir.

• Müslüman ve Hıristiyan tüm Osmanlı halkının can, namus ve mal güvenliğinin sağlanacağı.
• Vergilerin herkesin gelirine göre düzenli ve eşit alınacağını.
• Askerlik düzeninin belirli esaslara bağlanacağını.
• Mahkemelerin halka açık ve adil olacağını.
• Herkesin mal ve mülküne sahip olacağını ve miras hakkının korunacağını.
• Rüşvet ve adam kayırmanın kaldırılacağını bildirmiştir.

Özellikleri:

• II. Mahmut zamanında başlatılan yeniliklerin Mustafa Reşit Paşa tarafından geliştirilmiş halidir.
• Başlatılan reformları sürdürmek ve yaygınlaştırmak, halkın ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve sorunlarını çözmek amacıyla yayınlanmıştır.
• Avrupalı devletlerin baskısı yoktur. Tamamen padişahın iradesiyle yayınlanmıştır.
• İlk kez bir Osmanlı padişahı kanunları koruyacağına dair yemin etmekle her gücün üstünde yasa gücünü kabul etmiş, böylelikle padişahın yetkileri sınırlandırılmıştır.
• Tanzimat fermanı bu yönüyle İngilizlerin Magna Kartasma benzer.
  Avrupa hukuk kurallarına göre işleyen ilk mahkemeler kurularak hukuk sisteminin ilk temelleri atılmıştır.
• Osmanlı devletinde anayasacılığın ve demokrasinin başlangıcıdır.
• Askerlik ocaklık şeklinden çıkarılıp vatan görevi haline getirilmiştir.
• Meşrutiyet dönemini başlatacak aydınların yetişmesine neden olmuştur. (Yurt dışına)
• Mustafa Reşit Paşa ıslahat karşıtlarının meclise girebileceği endişesiyle tanzimat döneminin danışma meclisi olan "Meclisi Valayi Ahkamı Adliye" kurulmuştur. (II. Mahmut) Üyelerine dokunulmazlık verilmesine karşı çıkmıştır.

Tepkiler:

• Avrupalı devletlerin iç işlerimize karışmasını engellemek için yayınlanmış, ancak bu müdahaleler daha da artmıştır.
• Müslüman halk Hristiyanlarla eşit olmaya tepki göstermiştir.
• Azınlıklar getirilen yenilikleri az bulunca ayaklanmalar artmıştır.
• Kapitülasyonların varlığı ticari ve sanayi yönünden kalkınmaya fırsat vermediğinden Tanzimat kendinden beklenen sonuçları sağlayamamıştır. (1838 Balta Limanı Anlaşmasıyla devlet Avrupa'nın bir açık pazarı haline gelmiştir.)
• Dinsel esasların yanı sıra modern hukuk kurallarının uygulanması "hukuk birliğini" bozmuştur.